6 chứng rối loạn ăn uống thường gặp và cách nhận biết | Safe and Sound
Rối loạn ăn uống là một vấn đề tâm lý phổ biến ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của nhiều người. Dưới đây là 6 chứng rối loạn ăn uống phổ biến và những dấu hiệu giúp nhận biết, cùng với những lời khuyên từ chuyên gia tâm lý để giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này và tìm kiếm sự giúp đỡ kịp thời.
Phí Thuỳ Linh | Cử nhân Y tế Công cộng – Viện tâm lý và sức khoẻ tinh thần SnS
Trung tâm Nghiên cứu Sức khoẻ Cộng đồng và Phát triển
Bất kỳ ai cũng có thể mắc các chứng rối loạn ăn uống, trong đó thanh thiếu niên và nữ giới trẻ tuổi dễ mắc phải hơn. Thực tế, có tới 13% thanh thiếu niên mắc rối loạn ăn uống ít nhất một lần trước độ tuổi 20.
1. Chán ăn tâm thần (Anorexia nervosa)
Theo các chuyên gia tâm lý, đây là một chứng rối loạn ăn uống được nhiều người biết đến nhất. Những người được chẩn đoán mắc chứng này là khi họ bị ảnh hưởng bởi áp lực về ngoại hình và sợ tăng cân, dẫn đến việc giảm cân quá mức và từ chối ăn uống đủ. Họ thường liên tục theo dõi cân nặng, tránh ăn một số loại thực phẩm nhất định và hạn chế lượng calo nạp vào.
Chứng chán ăn tâm thần được chia thành hai loại nhỏ hơn là chứng hạn chế ăn và rối loạn ăn uống vô độ có thể kèm theo tự làm mình nôn thức ăn.
Ảnh 1: Chán ăn tâm thần
2. Chứng cuồng ăn bulimia (Bulimia nervosa)
Chứng cuồng ăn bulimia thường xuất hiện trong thời niên thiếu và phổ biến ở nữ giới hơn như chứng chán ăn tâm thần. Đây là một chứng rối loạn ăn uống khi một người có những cơn thèm ăn quá mức, sau đó tự làm mất đi lượng calo vừa ăn thông qua nôn mửa hoặc sử dụng thuốc lợi tiểu.
Các dấu hiệu của chứng cuồng ăn bulimia khá giống với chứng ăn uống vô độ của bệnh nhân chán ăn tâm thần. Tuy nhiên, những người mắc chứng này thường duy trì cân nặng tương đối bình thường chứ không tăng cân hay giảm cân bất thường.
3. Chứng ăn uống vô độ (Binge eating disorder)
Theo các chuyên gia tâm lý, rối loạn ăn uống này thường bắt đầu trong thời niên thiếu nhưng cũng có thể xuất hiện trễ hơn. Những người mắc chứng rối loạn ăn uống này thường ăn một lượng lớn thức ăn bất thường trong khoảng thời gian ngắn một cách không kiểm soát. Thế nhưng, người mắc chứng ăn uống vô độ không hạn chế lượng calo nạp vào và cũng không nôn hoặc tập thể dục để loại bỏ bớt calo, nên có thể dẫn đến việc tăng cân mất kiểm soát ảnh hưởng đến sức khoẻ thể chất, tăng nguy cơ mắc các biến chứng y khoa do béo phì như bệnh tim, đột quỵ và tiểu đường type 2.
4. Hội chứng pica
Ảnh 2: Hội chứng pica
Theo chuyên gia tâm lý, hội chứng Pica là một chứng rối loạn ăn uống khi người bệnh ăn các chất không ăn được như đất, cát, tóc, bột giấy và nhiều vật liệu khác. Hội chứng này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng xuất hiện thường xuyên nhất ở trẻ em, phụ nữ mang thai và những người bị khuyết tật về tinh thần.
5. Chứng rối loạn nhai lại (Rumination disorder)
Chứng rối loạn ăn uống này là tình trạng người bệnh nôn thức ăn họ đã nhai và nuốt lên nhai lại rồi sau đó nuốt lại hoặc nhổ ra. Hành vi này thường xảy ra trong vòng 30 phút sau bữa ăn mà không liên quan tới các tình trạng y tế như trào ngược. Chứng rối loạn ăn uống này có thể phát triển ở cả trẻ em và người trưởng thành. Ở trẻ sơ sinh, bệnh thường phát triển trong khoảng 3 – 12 tháng tuổi và thường tự biến mất.
Trẻ sơ sinh mắc bệnh nếu không được chữa trị thì khó có thể tăng cân và suy dinh dưỡng nghiêm trọng, từ đó dẫn đến tử vong. Người lớn bị chứng rối loạn này có thể ăn rất ít, đặc biệt là khi đi ăn ngoài. Điều này có thể khiến người bệnh không những không tăng cân được mà còn bị thiếu cân.
6. Rối loạn thu nạp thực phẩm (Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder - ARFID)
Theo chuyên gia tâm lý, những người mắc chứng rối loạn ăn uống này thường gặp vấn đề với việc ăn uống do không thích ăn thực phẩm có một số mùi, vị, màu sắc, kết cấu hoặc nhiệt độ nhất định.
Chứng thu nạp thực phẩm hạn chế/né tránh nghiêm trọng hơn tình trạng kén ăn ở trẻ hay việc ăn ít hơn khi lớn tuổi.
Rối loạn ăn uống có thể ảnh hưởng đến tâm lý và sức khỏe thể chất của người bệnh. Việc tìm hiểu và nhận biết các dấu hiệu của các chứng rối loạn này là quan trọng để có thể tìm kiếm sự giúp đỡ kịp thời. Hãy liên hệ với chuyên gia tâm lý để được tư vấn và điều trị hiệu quả vấn đề rối loạn ăn uống sớm nhất. Nếu chữa kịp thời, bạn sẽ tránh được những biến chứng nguy hiểm.
